Gusti Raden Mas Dorojatun,
demikian nama yang disandang beliau ketika kecil. Dilahirkan pada
tanggal 12 April 1912, beliau adalah anak kesembilan Sri Sultan Hamengku
Buwono VIII dari istri kelimanya, Raden Ajeng Kustilah atau Kanjeng
Ratu Alit.
Masa muda GRM. Dorojatun
dihabiskan di luar lingkungan keraton. Sri Sultan Hamengku Buwono VIII
menitipkan beliau ke pasangan Belanda. Semenjak berusia 4 (empat)
tahun, beliau dititipkan di rumah keluarga Mulder, seorang kepala
sekolah NHJJS (Neutrale Hollands Javanesche Jongen School).
Pihak
keluarga Mulder diberi pesan supaya mendidik GRM Dorojatun layaknya
rakyat biasa. GRM Dorojatun diharuskan hidup mandiri, tanpa didampingi
pengasuh. Nama keseharian beliaupun jauh dari kesan bangsawan keraton.
Di keluarga ini, beliau dipanggil sebagai Henkie (henk kecil).
Masa-masa sekolah beliau jalani di Yogyakarta, mulai dari Frobel School (taman kanak-kanak), lanjut ke Eerste Europe Lagere School B yang kemudian pindah ke Neutrale Europese Lagere School. Setelah menyelesaikan pendidikan dasar, beliau melanjutkan pendidikan ke Hogere Burgerschool di Semarang dan Bandung.
Jenjang
pendidikan HBS belum tuntas ditempuh ketika ayahanda memutuskan
mengirim beliau bersama beberapa saudaranya, ke Belanda. Setelah
menyelesaikan Gymnasium beliau melanjutkan pendidikan di Rijkuniversitet
di Leiden. Di sini beliau mendalami ilmu hukum tata negara, sambil
aktif mengikuti klub debat yang dipimpin Profesor Schrieke. Pada masa
pendidikan di Belanda ini pula beliau berkenalan dan kemudian menjadi
sahabat karib Putri Juliana yang kelak akan menjadi Ratu Belanda.
